Boze_Appel Kun jij wat voorbeelden geven van onderwerpen waar wat jou betreft een referendum geschikt voor zou zijn?
Bent u voor of tegen referenda?
Niet tegen referenda in het algemeen, hoewel zeer complexe onderwerpen niet gereduceerd mogen worden tot een voor of tegen. Wel ben ik heel pessimistisch over de slagingskans van referenda als geen van de campagnevoerende partijen een eerlijk verhaal vertelt. Natuurlijk ligt de afweging bij de kiezer, maar de propaganda op met name sociale media blijkt heel effectief in het bespelen van de kiezer die zich niet per se goed wenst te informeren. Bij verkiezingen wordt dat gemitigeerd door het grote aantal deelnemers aan de verkiezingen. Bij referenda zijn gevolgen van een stem op basis van misinformatie veel groter omdat er maar twee keuzes zijn.
Eens, en dan bij voorkeur zeer lokaal. De keuze tussen wipkip en schommel in de buurtspeeltuin kan je prima zo bepalen. Als het ingewikkelder wordt is het instrument al snel gemankeerd.
Ik ben tegen referenda om dezelfde reden als waarom ik tegen jury-rechtspraak ben. Je kunt van de gemiddelde bevolking helaas niet verwachten dat ze voldoende kennis vergaren om een weloverwogen beslissing te maken over belangrijke zaken. Ja, in een utopie is een referendum wellicht een zeer democratisch en mooi middel om als volk je stem te laten horen, maar in de werkelijkheid komt het er op neer dat mensen klakkeloos geloven wat hun zelfgekozen leider zegt, als ze zichzelf al de default apathie kunnen halen en er überhaupt interesse in hebben. Ik wil geen grote gevolgen ondervinden op basis van populistisch gezeur. Ik besef me dat dat tegelijk een argument is tegen partij-verkiezingen, maar ik denk dat referenda nog net iets gevoeliger zijn voor de achteloosheid van het volk.
Ossu Inderdaad, vaak leveren die inspraakavonden ook wel een goed resultaat op wat de burgers wensen. Tenminste als de politiek echt luistert naar de burgers. Op lokaal niveau is mijn ervaring dat het (soms wat later dan gewenst) wel gebeurt. Het referendum is dan eigenlijk op alle vlakken een overbodig politiek instrument.
Belastingmaatregelen zijn wel echt pertinent ongeschikt voor referenda. Ook de dividendbelasting.
tsjok Je bedoelt dat de burger niet zo blij is met allerlei rare belastingen en verhogingen daarvan?
Boze_Appel Burgers betalen graag zo min mogelijk belasting zelf, en willen graag dat anderen zo veel mogelijk betalen. Dat is rationeel ook een logische beslissing. Maar het zou wel betekenen dat het land in een financiële crisis wordt gestort.
Bijkomend probleem is dat als je bijvoorbeeld per referendum de dividendbelasting afschaft, dat een gat in de begroting oplevert wat gecompenseerd moet worden door bezuinigingen op andere vlakken. Daar kan de bevolking tijdens het referendum zich alleen niet over uitspreken, terwijl het wel een fundamenteel aspect is in de afweging die je moet maken om te stemmen.
Verder weet ik niet wat je bedoelt met "allerlei rare belastingen en verhogingen daarvan", volgens mij zijn er niet zo veel rare belastingen in Nederland.
Ossu In Zwitserland stemmen ze ook over specifieke maatregelen, plus over verhoging of verlaging van belastingen om dat te financieren. Niet simpelweg over de vraag of belasting moet worden afgeschaft of veranderd zonder doel voor dat geld.
Maar Zwitserse referenda zijn ook geen modeloplossing. Dat het land zo welvarend is komt zeker niet dankzij die incidentele volksraadpleging.
tsjok Verder weet ik niet wat je bedoelt met "allerlei rare belastingen en verhogingen daarvan", volgens mij zijn er niet zo veel rare belastingen in Nederland.
OZB, hondenbelasting, vehoging lage tarief naar 9%, verhoging hoge tarief, dat soort dingen.
Boze_Appel Ik vind niets raar aan die belastingen. Méér betalen is natuurlijk niet leuk, dat vind ik ook. En ik vind de verhoging van het lage tarief ook een onverstandige maatregel. Ik zou liever hebben gezien dat het lage tarief nog verder was verlaagd en een deel van de voedingsmiddelen overgeheveld worden naar het hoge tarief.
Maar goed.
tsjok Maar het staat er ook niet aan in de weg. De Zwitserse referenda hebben geen "failed state" veroorzaakt waarbij de overheid door geldgebrek z'n werk niet kan doen.
Ach, uiteindelijk zijn zowel Nederland en Zwitserland zo ongeveer de gelukkigste landen op de wereld, met maar weinig onderling verschil. Je hoeft dus ook niet te verwachten dat we gelukkiger worden als we het Zwitserse model van rijkdom, lage belastingen en bindende referenda zouden overnemen.
Ossu Maar het staat er ook niet aan in de weg. De Zwitserse referenda hebben geen "failed state" veroorzaakt waarbij de overheid door geldgebrek z'n werk niet kan doen.
Nee, maar dat denkt ook niemand volgens mij. Om een land als Nederland (of Zwitserland) zo te ontregelen dat het een failed state wordt is op zijn minst een totale burgeroorlog nodig of zo.
Het zal hopelijk niemand verbazen hier, maar ik ben een voorstander van referenda in verschillende soorten. Daarbij kan voor verschillende vormen worden gekozen. Ik beschrijf hier de oplossing die denk ik het meest geschikt is voor de landelijke politiek. Referenda zorgen in mijn ogen voor het stimuleren van de betrokkenheid van de bevolking bij het politieke proces en als de noodzakelijke noodrem rond onvoorspelbare besluitvorming. Verschillen met de oude wetgeving: uitslag van referenda is bindend, slechts beperkte voorwaarden rond opkomst om tactisch thuisblijven te ontmoedigen en geen uitsluiting van wetgeving rond belastingen.
Een belangrijke tekortkoming in onze democratie is de onvoorspelbaarheid van de besluitvorming. Ons meerpartijenstelsel heeft grote voordelen, maar een nadeel is dat geen enkele partij zijn standpunten kan doorvoeren. Voor veel zaken heeft de bevolking nooit in meerderheid gestemd. Het corrigerend referendum is een manier voor burgers om dit te corrigeren. Ook veranderende omstandigheden en nieuwe onderwerpen zorgen ervoor dat wetgeving wordt doorgevoerd waar kiezers nooit voor hebben gestemd.
Voorbeeld: de verhoging van de btw op dagelijkse producten van 6 naar 9 procent stond in vrijwel geen enkel partijprogramma, maar was zo'n beetje het eerste dat het huidige kabinet besloot te doen in de formatie.
Ik ben persoonlijk voorstander van het corrigerende referendum omdat dit de vraagstelling eenvoudig en duidelijk maakt. Er wordt gestemd over de uitkomst van het politieke proces (dus inclusief amendementen, etc.). En de keuze is duidelijk: voor de nieuwe wet of voor de status quo, dit situatie zoals die op dit moment geldt. In het geval van het voorbeeld zou het lage btw-tarief dus op 6 procent blijven. Het initiatief voor het referendum moet altijd vanuit de bevolking zelf komen. De politiek doet wat het moet doen, het maken van wetgeving, de burger kan op de noodrem trappen.
Op lokaal niveau ben ik voorstander van een veel breder mandaat voor referenda zodat burgers veel meer invloed krijgen op de inrichting van hun omgeving, maar daar kan ik wellicht later eens wat over schrijven.
Dwersdriever Maar als je belastingmaatregelen gaat terugdraaien door de uitslag van een referendum klopt de begroting van het kabinet niet meer. Waar ga je dan de gedorven inkomsten van die BTW-verhoging vandaan halen? Ook weer iets dan dan door de bevolking teruggedraaid kan worden?
Het land is binnen de kortste keren totaal failliet als we jouw idee zouden doorvoeren.