Tem Ik kan mij vinden in zin twee en drie en mede daarom treft de PvdA blaam. Asscher heeft als minister ook moties ontraden (en de fractie tegengestemd) met de redenering dat de rechter er goed naar gaat kijken.
Voor wat betreft zin één;
Traditioneel komt bij de PvdA het dualisme, voor zover dat bestaat in meer of mindere mate, meer vanuit de regios en gemeenten vandaan dan vanuit de fractie - naar mijn weten (er was/is enige terugkomende interne discussie of Kok en Melkert destijds dit aspect hebben verzwakt, denk o.a. aan het afschaffen van de partijraad in 1992 en de opheffing van regionale lijsten in 1989). Deze structuur hebben zij grotendeels gemeen met het CDA, met als groot verschil de meer automatische volgzaamheid by de confessionelen.
Voor zover bij mij bekend waren er onderop vanuit de middelgrote en grote gemeenten, om niet te vergeten de provincies, diverse paniekkreten van de PvdA bestuurders en partijleden. Er is in zoverre naar geluisterd dat de PvdA altijd consequent tegen de Fraudewet heeft gestemd en de wet later dus hebben aangepast, waarmee ze begonnen in 2013 en in 2016 klaar waren.
Ik weet nog niet zo zeker of Omtzigt en Leijten daar nou voor nodig waren - ik denk dat die effectieve terugkoppeling 'buiten het Haagse' er wel was. Sterker nog, toen met de Bulgarenfraude had de PvdA de omvang van de fraude en consequenties van "keihard aanpakken" sneller door. Merk hierbij tevens op dat in 'PvdA gemeenten' zoals Amsterdam anders wordt omgegaan met de Participatiewet als waarvoor de lokale politiek in Wijdemeren koos (dat vervolgens staatssecretarissen zoals Van Ark de beleidsvrijheid proberen te dichten, is niet hun fout).
Omtzigt en Leijten zijn natuurlijk wel nuttig en noodzakelijk geweest voor het naar boven halen van stukken, voor meer bewustwording (vooral bij het CDA, nog even afwachten...) en machts-uitoefenaars binnenstebuiten te keren. Maar hier zien we ook de reflex van een bestuurderspartij om vooral (uiteindelijk schaarse) tijd, energie en middelen te steken in het veranderen en aanpassen van wat fout gaat, reflecteren op beleid, in plaats van de beste historische reconstructie naar voren te halen. Gecombineerd met het niet altijd aanwezige dualisme (en wanneer dat er wél was, dan is er al snel het beeld van een ruzie-achtige, verdeelde partij in de media, wat weer kiezers af schrikt).
Overigens is de WOB oorspronkelijk een PvdA wet (met ook een hoofdrol voor Van Mierlo en de toen nog centrum-linkse D'66) en één van de belangrijkste erfenissen geweest van het vermaledijde kabinet Den Uyl.
(ik heb me destijds ook geërgerd aan hoe een Samsom en Spekman mee gingen met de "je moet Marrokanen vernederen" praat. Helaas is dit soort accommodatie aan het abnormale veelvoorkomend maar ook hierin zijn zij niet de activerende actor)