Dwersdriever Oh, ik wil gerust van je aannemen dat een hoop industrieën in Nederland door historische toevalligheden (goedkoop gas, voorsprong t.o.v. ontwikkelende landen, geografie) tot stand zijn gekomen. En ook dat we over 100-200 jaar waarschijnlijk met andere bedrijfstakken ons geld verdienen dan dat we nu doen. Maar als iemand die houdt van een stukje geleidelijkheid vind ik dat de progressieven wel heel gemakkelijk doen alsof werkgelegenheid in een bestaande (sterk concurrerende) industrie van Nederland ingeruild kan worden voor een 'beter' alternatief. Dat we iedereen maar naar school moeten sturen, schoon en duurzaam werk moeten subsidiëren en we over enkele decennia geen grammetje staal meer produceren, CO2-uitstoot en overbemesting verminderen en arbeidsplaatsen beginnen vanaf een modaal inkomen. In een maakbare wereld lukt zoiets, maar ik voorzie eerder dat minder kassen in Nederland ons dieet niet van de plofpaprika's af krijgen en Nederlandse paprika's nog altijd minder water kosten en een hoger rendement per hectare opleveren dan paprika's uit bijv. Spanje. Ga dan voor de incrementele verbetering (robotisering om de productie per fte te verhogen, warmtepompen om de glastuinbouw fossielvrij te krijgen, hogere belastingen op het gebruik van mest en antibiotica) in plaats van het kind met het badwater weggooien. De Nederlandse kassen zijn nog steeds een exportproduct en een hoop landen, waar we anders van afhankelijk worden, leren van ons hoe ze met kassen de groeiende wereldbevolking kunnen voeden.
We moeten er voor waken dat we niet alles waar goedkope(re) arbeid voor nodig is als 'on-Nederlands' beschouwen omdat we inmiddels zo welvarend zijn geworden. De transportsector kan floreren doordat er hier Polen en Roemenen in vrachtwagens af en aan rijden tussen Rotterdam en het Ruhr-gebied. De kassen heb jij al aardig toegelicht. Zware industrie zoals DSM en Tata-steel / Hoogovens hebben we al bijna naar de marges van het bewoonde deel van Nederland gebracht. Echter, voor een groot deel van het Westland, de regio Rotterdam, onder de rook van IJmuiden of in plaatsen als Heerlen is er geen alternatieve werkgever en is het relatief goedbetaald werk, als je het vergelijkt met banen in de zorg, de distributiecentra of de lokale autohandelaar. De lokale ondernemers en primaire beroepsbevolking jaag je in het Trump/Wilders-kamp door hun bedrijfstakken als 'nu niet duurzaam, nooit niet duurzaam, weg ermee' te beschouwen. Ironisch genoeg werken meer mensen uit Oost-Europa of buiten Europa in de kassen, bij de industrie en in het transport, terwijl mensen in witteboordenberoepen nauwelijks concurrentie ondervinden van jonge, fitte en goedkope mensen. Uiteindelijk worden die jonge, fitte en goedkope mensen vanzelf duurder, want je kan niet telkens de wervingslanden verder in het Oosten zoeken. Op een gegeven moment loop je tegen de grenzen van Europa aan en met de harder stijgende welvaart in Polen, Roemenië en Bulgarije zal op een zeker moment het punt worden bereikt dat de Europese arbeidsmarkt homogener is dan nu. Ook een asielzoeker van buiten Europa die met een bootje naar het noorden is gevaren vanuit Libië, zal in elk geval een Europese 'cost-of-living' moeten betalen zodra z'n asielaanvraag is goedgekeurd.