Strafzaken in de media

Reya De stelling van de verdediging is dat Kamil E. geen idee had dat hij de bestuurder was van de vluchtauto van een liquidatie, maar dat hij gewoon iemand eventjes moest afzetten en weer ophalen. Als je dat volgt dan is het vragen om een vrijspraak wel logisch. Die lezing wordt alleen nogal stevig weerlegd door het bewijs. Uit het Parool:

Uit de uitvoerige chats blijkt dat de Pool op 6 juli een sleutelrol speelde in de uitvoering van de moord. In opdracht van een onbekende, kennelijke moordmakelaar wees hij Delano G. aan waar die De Vries moest neerschieten: vlakbij de parkeergarage in de Lange Leidsedwarsstraat waar de journalist zijn auto had geparkeerd. E. had eerder ook de buurt verkend, legde uit waar De Vries vandaan zou komen, maakte het vluchtplan én communiceerde met de onbekende over de wapens.

Sloggi Jep, precies. In dat licht kun je je afvragen of de verdediging geholpen is met een nieuw proces en extra aandacht voor dat kulverhaal. Aan de andere kant: als ze allebei anders levenslang krijgen kan het in elk geval niet erger worden.

Iets heel anders. In Nederland zijn afgelopen jaar 553.116 mensen slachtoffer geworden van fietsendiefstal, 165.989 keer meer dan in 2019. Doe eens een gok hoe vaak er in Nederland in dat jaar mensen zijn gedagvaard voor fietsendiefstal? (Bron: Het Onderzoeksbureau van Radio 1)

Dwersdriever Het aantal gepakte daders zal wel een minieme fractie zijn van het aantal diefstallen, maar een fietsendief wordt in principe niet gedagvaard, de richtlijn is een geldboete of werkstraf.

Duke Jep. Of het wegnemen wordt geheel niet gezien maar de fiets wel teruggevonden, dan is de aanklacht doorgaans heling en geen diefstal.

Dwersdriever Van de 553.116 mensen die slachtoffer zijn geworden van fietsendiefstal doen 45.000 mensen aangifte.

Het ontmoedigingsbeleid is duidelijk succesvol geweest.

Dwersdriever Gelukkig hebben zakkenrollers wel iets meer prioriteit dan fietsendiefstallen bij de politie.

Ik heb nog wel een tip uit de praktijk: als je in het centrum van Amsterdam uitgaat kun je beter geen ketting omdoen. Weet niet waar het ineens vandaan komt maar er is echt een explosieve toename van verdachten van kettingrukkerij, waar ze met een trucje je sieraad van je nek afhandig maken.

Dwersdriever Klopt. Zakkenrollerij ook, niet alleen komt de dader heel dicht in je persoonlijke ruimte maar vervolgens ben je bijvoorbeeld je identiteitspapieren, geld en telefoon kwijt. In Amsterdam zijn veel slachtoffers toeristen die dan direct een gigantisch probleem hebben. Het is echt een heel vervelend delict.

Het aantal zakkenrollers is wel nog een stuk lager dan voor corona, overigens. De spectaculaire jaarlijkse stijging die je nu ziet is grotendeels compensatie van een tijd dat het vrijwel niet voorkwam. Maar dat maakt voor het veiligheidsgevoel verder niet veel uit vermoed ik.

janneke141

Terwijl je online in een kwartiertje prima aangifte kan doen.

Ik vond dit nog wel een interessante zaak. Niet strafrechtelijk van aard, maar daar wel aan gerelateerd. Artikel verder niet gelezen, want DPG-prut, maar de toon kun je wel halen uit de kopteksten van de verschillende artikelen die er al aan zijn gewijd:

Een man uit Beuningen die zijn vrouw tot de dood heeft gemarteld, eist de erfenis van zijn slachtoffer op. Volgens de rechtbank heeft hij inderdaad recht op haar familievermogen. De nabestaanden zijn in shock. ,,Dit is zo onrechtvaardig”, zeggen ze.

De zaak staat bekend als de Beuningse martelmoord. In 2015 martelde Laurent D. zijn vrouw Hetty wekenlang zo erg, dat ze overleed. D. kreeg tbs, maar werkt aan zijn terugkeer in de samenleving. Nu eist hij de erfenis op van zijn slachtoffer. Tot wanhoop en ontsteltenis van Hetty’s nabestaanden. Kan dit zomaar?

,,Iemand die zijn echtgenote vermoordt hoort daar financieel niet van te profiteren met bijvoorbeeld een erfenis, of iemand nu toerekeningsvatbaar is of niet.” Dat zegt Kamerlid Michiel van Nispen. Hij schrikt als hij hoort over de bloederige erfkwestie, waarbij een tbs’er aanspraak maakt op de erfenis van de vrouw, die hij zelf ombracht. Hij wil dat de minister de wet aanpast.

Weet niet waarom deze momenteel ineens zo door DPG wordt gepusht, het vonnis was immers in januari uitgesproken. Maar dat het het nodige drama teweegbrengt blijkt wel uit de reactie van Van Nispen.

De relevante wettekst:

Van rechtswege zijn onwaardig om uit een nalatenschap voordeel te trekken:

a. hij die onherroepelijk veroordeeld is ter zake dat hij de overledene heeft omgebracht, heeft getracht hem om te brengen, dat feit heeft voorbereid of daaraan heeft deelgenomen;

b. hij die onherroepelijk veroordeeld is wegens een opzettelijk tegen de erflater gepleegd misdrijf waarop naar de Nederlandse wettelijke omschrijving een vrijheidsstraf is gesteld met een maximum van ten minste vier jaren, dan wel wegens poging tot, voorbereiding van, of deelneming aan een dergelijk misdrijf;

en de relevante passage uit het vonnis:

5.3.
De strafrechter heeft bewezen verklaard dat [gedaagde] [zus van eiser] opzettelijk van het leven heeft beroofd. Het strafrechtelijk vonnis, dat gezag van gewijsde heeft, levert op grond van artikel 161 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering dwingend bewijs op van dit strafbare feit. [gedaagde] heeft ook niet betwist dat hij [zus van eiser] opzettelijk van het leven heeft beroofd. Hij is evenwel niet strafrechtelijk veroordeeld voor dit strafbare feit. De strafrechter spreekt alleen een veroordeling uit indien hij het te laste gelegde bewezen en strafbaar acht, alsmede de verdachte strafbaar. Geoordeeld is dat [gedaagde] niet strafbaar is, omdat de doodslag hem wegens een ziekelijke stoornis niet kan worden toegerekend. Op grond hiervan is [gedaagde] ontslagen van alle rechtsvervolging, onder oplegging van de maatregel van tbs. Gelet op hetgeen door [eiser] is aangevoerd staat de vraag centraal of ontslag van alle rechtsvervolging met het opleggen van de maatregel van tbs ook onder het begrip “veroordeling” van artikel 4:3 lid 1 BW valt.

5.4.
De rechtbank gaat niet mee in het standpunt van [eiser] dat artikel 4:3 lid 1 BW ruim dient te worden opgevat, in die zin dat daaronder ook is te begrijpen een geval als het onderhavige, waarin de dader van alle rechtsvervolging is ontslagen omdat het strafbare feit hem wegens ontoerekeningsvatbaarheid niet kan worden toegerekend.
heeft een beroep gedaan op de parlementaire geschiedenis, maar daarin zijn geen argumenten te vinden die zijn standpunt ondersteunen. In de wetsgeschiedenis van artikel 4:3 BW is nergens expliciet gesproken over de situatie dat een verdachte van alle rechtsvervolging wordt ontslagen omdat het strafbare feit vanwege een geestelijke stoornis niet aan hem kan worden toegerekend. Wel is bij de totstandkoming van het nieuwe erfrecht diverse malen benadrukt dat voor onwaardigheid een (onherroepelijke) veroordeling vereist is. Zo heeft de Minister van Justitie op vragen die in verband met onwaardigheid werden gesteld over de situatie dat een arts euthanasie verrichtte op zijn eigen ouders, onder meer geantwoord dat “het dan zou gaan om een arts die zijn eigen ouders heeft geëuthanaseerd en bovendien voor strafvervolging in aanmerking komt. Als dat niet zo is, komt dit geval helemaal niet bij een veroordeling terecht. Het moet dus iemand zijn die vervolgd wordt wegens euthanasie en die bovendien als schuldig wordt veroordeeld maar alleen geen straf krijgt.” (verslag van een wetgevingsoverleg van de vaste commissie voor Justitie met de minister van Justitie van 11 december 1997, Tweede Kamer, vergaderjaar 1997-1998, 17 141, nr. 27, pagina 20).

Dat lijkt mij in principe een prima regeling, en een prima uitleg van die regeling door de rechter. Snap dat de casus op basis van de kopjes boven de artikelen vreemd klinkt. Maar dan zie je die megagrotepsychose door het verhaal fietsen en denk je "ohja". Lijkt dus gewoon weer een voorbeeldje van hoe slecht mensen zich iets voor kunnen stellen bij ontoerekeningsvatbaarheid.

Drietebuul Ik snap op zich de redenering van de rechtbank en tekstueel lijkt het me ook geen onlogische uitleg. Maar ik ben het niet helemaal eens met de uitkomst vanuit moreel of juridisch perspectief.

Dat iemand ontoerekeningsvatbaar is verklaard door de strafrechter wil zeggen dat het feit in strafrechtelijke zin niet kan worden toegerekend. Maar natuurlijk neemt dat niet weg dat het feit door de dader is gepleegd. Volgens mij beoogt 4:3 BW te voorkomen dat een dader profiteert van zijn misdrijf. Of de dader dat feit bij volle bewustzijn heeft gepleegd is daarvoor niet per se relevant. Het komt me ook niet gek voor dat de familie van het slachtoffer dit stuitend vindt.

Daarnaast is 4:3 BW natuurlijk geen strafrecht, maar civiel recht. In het civiele recht bestaat ontoerekeningsvatbaarheid sowieso niet/nauwelijks als reden om de aansprakelijkheid van gedragingen weg te nemen (vergelijk 6:165 BW). En het is ook in het strafrecht inmiddels aanvaard door de Hoge Raad dat OVAR wegens ontoerekeningsvatbaarheid niet in de weg hoeft te staan aan een schadevergoeding aan slachtoffers of nabestaanden.

Kortom: 4:3 BW is in mijn ogen te beperkt geformuleerd. Je zou dit kunnen ondervangen door bijvoorbeeld te schrijven:

[onwaardig zijn]: a. hij ten aanzien van wie in een onherroepelijk vonnis is vastgesteld dat hij de overledene heeft omgebracht, (..)