tsjok Dat zijn allemaal voorbeelden van menselijke wreedheid. Je hoeft niet letterlijk bloed aan je handen te hebben om een defect moreel kompas te hebben. Wij leven in een wereld die is gebouwd op uitbuiting van talloze mensen in tweede- en derdewereldlanden. We dragen kleding waarvoor kinderen in Bangladesh in ingestorte fabrieken verpletterd worden, we vliegen naar Australie voor vakantie terwijl dat sub-Sahara Afrika tot de absolute hittedood en verdroging veroordeelt en we kijken naar voetbalwedstrijden die gespeeld worden in stadions die door slaven zijn gebouwd die daar bij bosjes voor geofferd zijn.
Die problemen zijn niet veroorzaakt door alle individuele mensen, maar het is een collectief systemisch falen. Dus nee, jij en ik kunnen niet al het leed dragen of zelf voorkomen, maar de Westerse mens als collectief kan het wel voorkomen door voor systeemverandering te stemmen. Mensen die steevast hun eigen welvaart verkiezen boven het welzijn van mensen die hun welvaart mogelijk maken zijn, in mijn ogen, moreel failliet. De kennis over al deze zaken is beschikbaar, maar men kiest er bewust voor het niet te zien. Je kunt je wel in steeds grotere mate afvragen of het nog wel een systeem is waarin dingen bewust worden ontkend, omdat er heel gericht wordt gewerkt aan algoritmes die ons wereldbeeld bepalen die de aandacht afleiden van deze zaken. Maar ook dan is het ontstaan van zo'n maatschappij een collectief falen.
Ik kan je opmerking over een bevoorrechte positie ook niet plaatsen. Ja, op mondiaal vlak is iedereen die het beter heeft dan mensen die in pakweg Burkina Faso of Myanmar leven beter af. Wat persoonlijke rijkdom betreft horen jij en ik natuurlijk bij de 2% rijkste mensen op deze aardbol en hebben wij als puntje bij paaltje komt de middelen om de ergste uitwassen van een donkere toekomst af te wenden. Maar dat is een ander voorrecht dan het voorrecht om in een democratische rechtsstaat te leven. En dat dat voorrecht door mensen verkwanseld wordt om zelf maar niets in te hoeven leveren op korte termijn is een pijnlijke constatering, daar doet jouw of mijn inkomen niets aan af. Ik ben zelf niet van de reductionistische filosofie dat, omdat er in andere delen van de wereld honger is of bommen vallen wij eigenlijk alleen maar in onze handjes mogen knijpen. En dat daarmee elke vorm van tegenslag peanuts is en geaccepteerd moet worden voor wat het is. Dat kan een copingmechanisme zijn, maar dat kun je niet zomaar op anderen projecteren. Dat er mensen in arme landen lachen ondanks het feit dat ze aan de onderkant van de mondiale ladder bungelen is een relatieve uiting van geluk. Verdrietig zijn omdat we deel uitmaken van een collectief dat onwillig lijkt om te bewegen in de richting van een vrijere en betere wereld voor iedereen is een relatieve uiting van verdriet en is in die context evenveel waard als een uiting van verdriet in een andere context.
Is alles verloren? Nee, niet alles, er gloort altijd enige vorm van hoop. Maar er gaan wel dingen verloren. Sociale verworvenheden die zijn ontstaan uit de wreedheden die jij hebt genoemd. Betere toekomsten voor de generaties na ons. Waardering voor de kennis die nodig is om de armen en onbevoorrechten van deze wereld in ons kielzog mee te trekken. Dat meemaken is voor iedereen een proces van rouw. Sommigen zitten in de ontkennende fase, die leven er nog lekker op los. Anderen zitten al in een fase van acceptatie. Sommigen nog in een fase van boosheid.