Sloggi Dat is een beetje een kip-ei-discussie. Ja, er zijn sectoren waar het voor werkgevers moeilijk is om (laagbetaalde) Nederlandse werknemers te vinden. Tegelijk heb ik zelf een tijdje in zo'n logistiekblokkendoos gewerkt, tussen de Polen en Bulgaren. Dat bedrijf deed de Europese distributie voor Apple. Er was nog een kleine kern van de oude garde over, voornamelijk Nederlandse vrouwen van middelbare leeftijd. Die zijn in de loop der jaren stelselmatig vervangen door goedkope, onmondige Oost-Europeanen. Heb je een grote mond? Prima, dan hoef je morgen niet meer terug te komen.
Ik geloof niet dat Nederlanders dat werk niet willen doen. Ze willen het alleen niet doen onder deze omstandigheden, iets waar werkgevers bij Oost-Europeanen wel mee weg komen omdat ze 1) hun rechten niet kennen en 2) voor zover ze die kennen hun baan niet willen verliezen.
Aan de andere kant, het is een sector die ook heel snel automatiseert. Vallen die Poolse orderpickers weg, dan komen daar geen Nederlanders voor terug maar een machine die bediend moet worden door een heel ander type werknemer dan er voorheen werkte.
En ik geloof ook niet dat er nog veel Nederlanders zijn die dergelijk werk nog langere tijd willen doen. Als je wat kan en wilt doorpakken liggen er immers vele betere banen voor het oppikken.
Sloggi De stagnering van lonen en onvrede van mensen over hun positie op de arbeidsmarkt hangt sterk samen met het vrije verkeer van personen en arbeid. Waar voorheen het aanbod beperkt was en werkgevers moesten stijgen met de lonen om aantrekkelijk te blijven werkt dat economisch mechanisme niet meer door de onbeperkte invoer van goedkope arbeidskrachten. Dat heeft geleid én werd vergemakkelijkt (opnieuw het kip en het ei) door verregaande flexibilisering, die bovendien de positie van de vakbonden heeft aangetast. Dat alles heeft ontzettend nadelig uitgepakt voor een grote groep Nederlanders. Daarbij zien zij hun positie door ontwikkelingen als automatisering en robotisering eerder verslechteren dan verbeteren. En dan gooien partijen als D66 en de VVD nog wat olie op het vuur door te pleiten voor méér arbeidsmigratie.
Ook hier weer kip en ei. Bedrijven kunnen geen geschoold personeel meer vinden en stellen daarom investeringen uit en nemen geen orders meer aan. Dat zou anders ook doorwerken naar andere sectoren en lager geschoolde arbeid. Het aanbod op de arbeidsmarkt zonder migranten is gewoon te klein om onze economie draaiende te houden.
Sloggi De oplossing? Terugdringen van flexibilisering, verhoging van het minimumloon, loonstijgingen in de publieke sector en het beperken van arbeidsmigratie.
Nadeel daarvan is weer teruglopende welvaart en daarmee meer druk op de dienstverlening door de publieke sector. Juist een van de oorzaken van de onvrede. Dat middel kan dus goed erger zijn dan de kwaal.
Sloggi Zoals ik het zie hebben meerdere overheidslagen daar wel degelijk een actieve negatieve rol in gehad, met het rijk als grote aanstichter. Door het dak te vervangen tijdens een orkaan - gemeenten kregen draconische bezuinigingen voor hun kiezen tijdens een historisch diepe crisis - werd er amper nog geïnvesteerd. Terwijl het juist toén mogelijk was om voor relatief weinig geld bij te bouwen. Nu gaat het economisch voor de wind en wordt elke gemeente geconfronteerd met vertragingen door ondercapaciteit en bouwkostenstijgingen. Gek hè, wie had dat kunnen zien aankomen tien jaar geleden.
Dit lijkt me wat kort door de bocht. Juist overheden hebben in die periode relatief veel geïnvesteerd in allerlei infrastructuur. Dat heeft de bouwsector nog een beetje overeind gehouden (grote bouwbedrijven verschoven tijden de crisis hun focus van de bouw- naar de infratak). Ook werd al snel de BTW op arbeidsintensieve werkzaamheden zoals verbouwingen tijdelijk verlaagd, dat hielp kleinere bedrijven nogal.
Woningbouw is overigens niet iets wat overheden zelf met goed fatsoen kunnen doen. Gemeenten hadden zat aanbod bouwrijpe grond en ook de plancapaciteit was stevig. Maar als niemand kan of wil bouwen en kopen schiet dat niet op.