Ik werk inmiddels ook al weer drie jaar in het VO (in de ondersteuning) en hoewel ik niks kan zeggen over de kwaliteit van het onderwijs omdat ik geen docent bent, heb ik inmiddels wel een beeld bij wat er in de sector aan de hand is.
Het is gewoon totaal oninteressant om als docent aan de slag te gaan. Kennisoverdracht lijkt me fantastisch en werken met de leerlingen is ook heel leuk. Maar als ik zie wat er van je gevraagd wordt, hoe lang je dagen zijn en wat voor een druk dit op je legt, dan snap ik heel goed dat nieuwe docenten het snel opgeven. In de ondersteuning heb ik vrijwel dezelfde arbeidsvoorwaarden, maar ik werk minder dan 32 uur, krijg een uitermate riant salaris, mijn dagen lopen nooit uit en twee van die dagen werk ik thuis. Dat staat echt in schril contrast tot de docenten. Wat lever ik in ten opzichte van een baan niet in het onderwijs? Flexibele vakanties. Maar ook ik heb 8 weken per jaar vrij, en nog 2 weken vrij in te vullen. In mijn sector (informatiebeveiliging en privacy) is het overigens verbazend dat niet meer professionals voor OOP-functies kiezen.
Voor een functie als docent gaat in elk geval bijna niemand warmlopen. En daar kun je nog zoveel salaris tegenaan gooien, het enige wat ik zie is dat docenten na de zoveelste loonsverhoging ervoor kiezen om minder te gaan werken, waardoor het tekort alleen maar oploopt.
Ik vind, maar dat komt misschien omdat ik met besturen te maken heb, dat er erg makkelijk naar schoolbesturen gewezen wordt als de grote geldverspillers. Verreweg de meeste besturen waar ik mee te maken heb zijn mensen die het pad van docent naar directeur naar schoolbestuurder hebben bewandeld en die hebben écht wel de juiste bril op en werken met hart voor de leerlingen. Het is wel waar dat je hier en daar bestuurders treft die niet veel met onderwijs van doen hebben gehad in hun leven en dat er dan een andere (bedrijfsmatigere) wind waait. Ik durf niet goed te zeggen wat beter is. Ik heb in elk geval niet het idee dat geld lukraak over de balk gesmeten wordt door bestuurders die geen idee hebben wat ze doen.
Maar er wordt wel geld weggekieperd, en dat zit hem met name in de ondersteuning. Die is duur en veel ondersteuning moet van extern komen. Met name in de techniek zijn uurtarieven hoog en maar weinig mensen bereid om in vaste dienst te treden. Dat is pure hebzucht. Tarieven van tussen de 150 en 200 euro per uur voor technisch hoogwaardig personeel zijn niet vreemd, en dan zijn dit soms mensen die al jaren zo goed als fulltime voor een schoolbestuur werken. Die kiezen er dus bewust voor om te cashen. Ook zie ik heel veel ZZP'ers die adviseren over het geven van onderwijs. Die tarieven liggen weliswaar lager, maar dit zijn allemaal afgeketste docenten die een veel prettiger leventje hebben door te vertellen over hoe je goed les kunt geven, in plaats van zelf les te geven. Om nog maar niet te spreken over de bureautjes die ZZP'ers verhuren om voor de klas te staan. Maar, gezien het bovenstaande relaas is het de ZZP'ende docenten nauwelijks kwalijk te nemen dat ze liever niet in dienst gaan. Je hebt gewoon een minder leuk leven (sorry @janneke141 )
Wat @Friek zegt over 'bedrijfsmatig' werken, dat is iets wat ik juist mis. Ja, bestuurders en schooldirecteuren hebben daar hun mond van vol, maar hun eigen onkunde zorgt voor veel verspilling. Scholen zijn vaak verenigd in scholenkoepels en hoewel daar flink over geklaagd wordt is het uitermate verstandig om dat wel te doen. Het schaalvoordeel is gewoon nodig. Hartstikke leuk, een kleinschalige eenpitter waar iedereen elkaar persoonlijk kent, maar elke school heeft naast docenten ook financieel experts, informatiebeveiligingsexperts, werkplekbeheerders, inkopers, kundige P&O (heb je die CAO wel eens gelezen?), secretariaat, controllers en juristen nodig om een beetje te kunnen draaien. Dat kun je voor 6000 scholen apart geregeld willen hebben, maar zoveel deskundigen op die deelgebieden bestaan niet eens, en dan moet je ook nog eens concurreren met andere sectoren. Door het gebrek aan mensen met bedrijfskundig inzicht wordt er geld naar buiten gesmeten aan softwareleveranciers (ik kom regelmatig tegen dat dezelfde bedrijfsfunctie door 3 of meer softwarepakketten worden ingevuld), overheidsgelden die maar gewoon op een bankrekening worden gestort zonder dat er expertise in een school is om dit te alloceren en directeuren die hun tekenbevoegdheid misbruiken om dingen vooral 'snel' geregeld te hebben, maar volgens een vast en controleerbaar proces werken is er niet bij. Want wachten of dingen grondig aanpakken 'is niet in het belang van de leerling'. Dingen moeten altijd gisteren. En die matige voorspelbaarheid komt door het gebrek aan bedrijfskundig inzicht van schooldirecties, hun neiging om geld liever aan onderwijs uit te geven dan aan kundige ondersteuning. Dat kost per bestuur zo tonnen aan geld op jaarbasis.
Scholen en docenten zijn ook heel autonoom en wijzen daardoor veel pogingen van een bestuur om zaken te centraliseren of procesmatig aan te pakken af. Persoonlijk vind ik dat veel schooldirecties en ook wel de besturen te weinig bezig zijn met wat het onderwijs op een school onderscheidend maakt. Dat is niet de afvalinzameling, het werkplekbeheer, de inrichting van je leerlingadministratie of hoe je met privacy omgaat. Dat moet dus zoveel mogelijk op dezelfde manier gebeuren.
Wat dat laatste aangaat heeft @Friek gelijk. Ik kom ook veel in het MBO en HBO en de samenwerking tussen instellingen om het onderwijs te bevorderen is daar heel groot en kwalitatief goed. Het VO wentelt dat graag af op schaalvoordeel, maar het gaat er vooral om dat bestuurders en directeuren elkaar als concurrenten beschouwen, in plaats van dat ze elkaar als partners beschouwen. Er zijn zaken die je samen als collectief kunt en moet regelen, en die niet onderscheidend zijn. Daar ontbreekt het aan ondernemersgeest. Er zijn heel weinig regionale coöperaties waarin scholen samenwerken op niet-onderscheidende gebieden zoals facilitair, inkoop en ICT. Dat is een enorme gemiste kans. Ik zie het wel meer gebeuren in de afgelopen jaren, maar de pakweg 1400 besturen in PO en VO kunnen niet alles voor zichzelf gaan regelen en dan geen kennis en ervaring delen met andere besturen. Dat is óók kapitaalvernietiging.
Wat betreft die ondernemersgeest, en dan komt het misschien toch nog een beetje op de kwaliteit van het onderwijs: alle scholen lopen aan de leiband van de leermiddelenleveranciers. De grote uitgeverijen bepalen wat er op school aan lessen worden gegeven. Zij stellen daar ook hoge prijzen voor vast en ik moet zeggen dat het meer van kartelvorming heeft dan van het willen leveren van de beste onderwijsmiddelen. Ik hoor heel, heel veel klachten van besturen en docenten over hoe de leermiddelen geregeld zijn. Maar tegelijkertijd verandert niemand hier wat aan. Met zoveel docenten bij elkaar zou je zeggen dat ze met elkaar ook een lesmethode kunnen ontwikkelen en die als een soort open standaard beschikbaar kunnen stellen. En dan hoor ik dat de VO-Raad wel met dat soort initiatieven bezig is, maar dat niemand hier echt voor wil gaan. Niemand die daar echt de schouders onder zet, want dat gaat weer ten koste van onderwijstijd en we blijven dan liever geld overmaken naar VanDijk en klagen. Met die houding blijven dingen zoals ze zijn. Terwijl het niet moeilijk te regelen zou moeten zijn. Maar je moet het wel zelf doen. Want als je steeds naar externe expertise blijft zoeken om het voor je te regelen, dan blijf je ten prooi vallen aan allerlei bureautjes, afgetaaide docenten die willen cashen of andere vrijbuiters die lachend naar de bank lopen om duizenden euro's verspild gemeenschapsgeld te pinnen.
