Maar de stikstofwoordvoerders van VVD, CDA en ChristenUnie trekken de noodzaak van zoveel ammoniakreductie nu openlijk in twijfel. Ze hebben deze week kritische schriftelijke vragen aan Van der Wal gesteld.
CDA-Kamerlid Derk Boswijk vraagt of ‘de minister helder kan uitleggen waarom er gekozen is voor 40 (feitelijk 39, red.) in plaats van 30 kiloton’. ChristenUnie-woordvoerder Pieter Grinwis stelt dezelfde vraag. ‘Waarom is er door u en het kabinet gekozen voor een emissiereductie voor ammoniak in de veehouderij met 39 kiloton, terwijl er zoveel goede argumenten waren voor de 30 kiloton-benadering?’ Ook VVD’er Thom van Campen zet vraagtekens bij de hoge stikstofambities van het kabinet. Hij vraagt: ‘Hoe kijkt u naar de stelling dat de doelstelling van 40 kiloton emissiereductie waarschijnlijk boven hetgeen ligt wat nodig is om aan het wettelijke doel te voldoen? Deelt de minister de opvatting dat het wettelijke doel het uitgangspunt dient te vormen?’
Afgelopen vrijdag hielden Van der Wal en premier Mark Rutte hun poot nog stijf. Na afloop van het overleg van bemiddelaar Johan Remkes met boerenorganisaties herhaalden zij dat halvering van de stikstofuitstoot voor 2030 het doel blijft. Maar drie van de vier regeringsfracties in de Tweede Kamer beginnen, kennelijk onder druk van de boerenprotesten, dus te schuiven.
Vragen allang beantwoord
Het ter discussie stellen van de stikstofopgave voor de landbouw is veelzeggend, omdat bovengenoemde vragen allang beantwoord zijn. Het antwoord op de vraag van Van Campen is: het kabinet heeft bewust een marge ingebouwd om er zeker van te zijn dat de doelen gehaald worden. Maar het kabinet heeft ook gezegd dat het de reductiedoelen voor de landbouw zal verlagen als de stikstofuitstoot dit jaar meevalt.
Van der Wal heeft gekozen voor 39 in plaats van 30 kiloton omdat ze – mede op aandringen van VVD, CDA en ChristenUnie – kiest voor zo veel mogelijk maatwerk en vrijwilligheid en zo min mogelijk dwang. Het doel om driekwart van de natuurgebieden voor 2030 te beschermen tegen stikstofschade kan inderdaad ook gehaald worden met een ammoniakreductie van 25 tot 30 kiloton. Alleen moet de overheid dan heel gericht veehouderijen op specifieke plekken uitkopen, zoals in de Gelderse Vallei. Dan is er dus minder ruimte voor maatwerk en moet het kabinet meer boeren tot stoppen dwingen. Dat willen VVD, CDA, CU en de boeren óók niet. De consequentie van deze keuze is dat het stikstofbeleid minder efficiënt wordt en de totale stikstofuitstoot dus meer moet dalen om hetzelfde effect te bereiken.
Dit heeft het kabinet allemaal, inclusief onderbouwing en onderzoeksrapporten, aan de Kamer gemeld. Dat drie coalitiepartijen nu doen alsof die 39 kiloton niet goed onderbouwd is, is dus een politiek signaal. VVD, CDA en ChristenUnie zoeken kennelijk naar argumenten om de stikstofdoelen voor de landbouw te kunnen verlagen.
