Dit topic heb ik al een aantal keer in concept getikt, maar steeds ben ik na een paar alinea's afgehaakt. Dat komt omdat ik niet zo goed weet welke richting ik uit moet: ik heb geen stelling voor een betoog, en onvoldoende kennis voor een beschouwing. Daarom maar een soort verzameltopic, of een centrale plek om de dialoog aan te gaan (want daar heb ik volgens mij met name belangstelling voor).
De insteek was aanvankelijk om een stelling te poneren als "we moeten de ethische kaders van de wijze waarop mensen met dieren omgaan opnieuw vaststellen". Omdat dat te breed is om tot nuttige discussie te leiden, is dat plan dus gesneuveld. Wat ik ermee bedoel is dat we vanuit historische context onze relatie tot dieren hebben kunnen rechtvaardigen door "het kan niet (echt) anders". Lastdieren dienden om te bepakken, werkdieren om de ploeg te trekken, en vee om ons in leven te houden. De rechtvaardigingsgronden die in het verleden wellicht opgingen, hebben in de moderne westerse wereld aan overtuigingskracht ingeleverd.
Vanuit religieus oogpunt werd onze dominantie over de aardkloot en haar bewoners ook gerechtvaardigd door de klassieke (monotheïstische?) religies die ons vertellen dat God de wereld en alle schepselen voor óns heeft geschapen. Ze dienen enig nut voor mensen te vervullen, dus waarom zouden we daar géén gebruik van mogen maken? Het feit dat de religieuze geschriften waarop die overtuiging is gebaseerd ook uit de tijd stammen waarin de rechtvaardigingsgronden uit voorgaande alinea opgingen, maakt dat zij ook op historische gronden aan overtuigingskracht hebben ingeboet. Daarnaast is er een steeds groter gedeelte van de bevolking niet traditioneel-religieus, waardoor de maatschappelijke significantie van religieuze gronden ook aan kracht heeft verloren.
Ten slotte nog de (semi-)wetenschappelijke benaderingen, die stellen dat dieren niet- of verminderd bewust zijn. Dat alleen mensen een volledig bewustzijn hebben en de pijn/stress/angst die we bij dieren menen waar te nemen slechts reflex-achtige responses zijn op uitwendige stimuli, zonder dat er daadwerkelijk "iemand thuis is". Dergelijke stellingen zijn bijzonder moeilijk te verifiëren, nu we geen eenduidige omschrijving hebben van bewustzijn, laat staan dat we dat op een of andere manier objectief vast kunnen stellen. Meest voorname contra-argument zou dan ook zijn: als we niet zeker weten of andere dieren een bewustzijn hebben dat de emoties daadwerkelijk "ervaart", zou een solide ethisch systeem dan niet zekerheidshalve uitgaan van de aanname dat ze wél een bewustzijn hebben, tot het tegendeel daarvan bewezen is?
Ik ben zelf vrij cynisch wanneer het aankomt op de relatie mens-dier. Meest voorname punt dat mij daartoe drijft is de vleesconsumptie. Nu ben ik zelf in dat opzicht een hypocriete, regelmatig zondigende vegetariër (ik vermoed dat flexitariër een beter passende term is). Ik wijt mijn hypocrisie aan de historische- en culturele ballast die ik bij mij draag: vlees eten is zo normaal/eenvoudig/wijdverspreid. Dat terwijl mijn ethisch besef er niet bij kan dat we dieren op industriële schaal uitbuiten, simpelweg omdat we het lekker vinden smaken. Nu heb ik dat schuldgevoel deels proberen af te wenden door bijvoorbeeld enkel wild te eten, of enkel lokaal vlees van een kleinschalige vleesboerderij, maar vanuit ethisch oogpunt deugt dat natuurlijk ook niet: je doodt een dier zodat je maaltijd iets lekkerder is. Ik weet dan ook vrij zeker dat we in de nabije toekomst er niet met ons hoofd bij kunnen hoe "normaal" dat nu wordt gevonden.
Goed, zonder al te veel te verzanden in voorbeelden over mijn persoonlijke ervaringen/visies, ben ik benieuwd hoe jullie in dit probleem staan. Zou er volgens jullie iets moeten veranderen aan onze visie op dieren, en zo ja: wat? Hoe dienen we de verhouding tussen mens en dier vorm te geven in de toekomst? Ik heb nog wat hersenscheten achter de hand gehouden om de OP wat leesbaar te houden, maar die komen wellicht later in het topic nog voorbij.