Volgens mij gaat dit meer op een beschouwing uitdraaien dan dat het discussie aan zal wakkeren. Maar ik begin gewoon met typen en dan zien we wel waar het schip strandt.
Directe aanleiding voor dit gebeuren was het artikel dat ik voorbij zag komen over de inmiddels welbekende 'Vegan Streaker', die na een verschijning in een programma van Paul de Leeuw in één klap een begrip is geworden. De man achter de streak-actie bij Paul de Leeuw bleek namelijk ook verantwoordelijk te zijn voor een brandstichting bij een eendenslachterij.
Het fenomeen 'Vegan Streaker' deed mij afvragen in hoeverre zijn acties nu daadwerkelijk bijdragen aan de doelen die activisten uit die hoek nastreven. Vaak hoor je in dergelijke gevallen een variant op 'there's no such thing as bad publicity', maar dat durf ik in dit geval wel in twijfel te trekken. Niet dat mensen bewust meer dierlijk materiaal gaan consumeren na zo'n streaking-actie, of nog even naar het park gaan om een paar pulletjes door te trappen, maar het maakt volgens mij wel dat de zorgen van groeperingen die zich hard maken tegen dierenleed minder serieus worden genomen, met alle vertraging van dien.
Met acties die ongenuanceerd de confrontatie zoeken wordt men het gezicht van zo'n issue, en zal de eerste reactie van de neutrale toeschouwer er eentje van afkeuring zijn. Nu is dat in het geval van de Vegan Streaker waarschijnlijk deels gemitigeerd door het jolige handelen van Paul de Leeuw, maar in andere activistische groeperingen zie je dat wel sterk. Meest in het oog springende voorbeeld is daarin Kick Out Zwarte Piet, die met een ongenuanceerde stellingname (de slogan 'zwarte piet = racisme') de confrontatie opzoeken door bij sinterklaasintochten te gaan demonstreren. Men werd aanvankelijk beschouwd als een onruststoker of doorgeslagen gek. Nu, pas later jaren, zie je het sentiment kantelen en lijkt de boodschap te worden begrepen.
Het "rustige" demonstreren lijkt echter ook niet echt te werken, althans niet bij gevoelige issues. In het Amerikaanse racismedebat zie je dat jarenlang met je vinger opgestoken zitten wachten tot je de beurt krijgt niet helpt. Veel vreedzame protesten gingen daar ongehoord. Het lijkt in deze gevallen wel of het eerst compleet uit de hand moet lopen alvorens men gehoord wordt.
Dat alles deed mij afvragen wat dan de juiste - althans meest effectieve - manier is om (sociale) kwesties aan de kaak te stellen. Wachten tot je de beurt krijgt, of vreedzaam protesteren, lijkt amper te helpen (al heb ik me daarbij volgens mij enkel gebaseerd op de Amerikaanse situatie), maar direct groot inzetten met een stelling die weinig op compromis aanstuurt en acties op de plekken waar het er toe doet, lijkt ook niet te werken. Is het nog mogelijk om als "volksbeweging" door te dringen tot de bestuurslagen die er toe doen, of is het 'jammer maar helaas' als je niet de centen en het politieke netwerk hebt om achterdeurtjes- en lobbyistenpolitiek te bedrijven?
PS: enige uitzondering die ik hierop zo kan bedenken zijn de boeren, die grootschalig en grof hebben ingezet om hun punt betreffende de stikstofproblematiek onder de aandacht te brengen. Hierbij hebben ze zelfs redelijk ontwrichtende acties gevoerd en politici geïntimideerd. Dit leek echter weer wél te werken. Hoe laat dat zich verklaren?
