tsjok Ik had toch niet verwacht nog een reactie te krijgen op een posting uit 2019 :-)
Eerst een kanttekening, vakbonden zijn nog altijd vele malen groter dan de ledenaantallen van alle politieke partijen in de tweede kamer bij elkaar. Maar dat vakbonden aanzienlijk aan leden en invloed hebben ingeleverd is denk ik onomstreden.
Ik zie daar een aantal redenen voor:
- De toename van het individualisme en de neiging van mensen om te denken dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun succes/falen, terwijl dat voor een belangrijk deel afhankelijk is van collectieve zaken.
- Ik denk dat het ook bewust beleid is geweest om de invloed van vakbonden terug te dringen omdat ze een hinderlijke sta-in-het-weg waren bij de focus op shareholder value. Nederland heeft weliswaar geen Margaret Thatcher gehad die publiekelijk zei dat ze de vakbonden kapot ging maken, maar op de achtergrond wordt wel structureel gewerkt aan het terugdringen van de invloed en tegelijkertijd de toename van de invloed van VNO-NCW.
- De mythe dat vakbonden alleen opkomen voor ouderen is wijdverbreid, maar slechts zeer ten dele waar. Vooral FNV is bijvoorbeeld een drijvende kracht achter de strijd tegen bijvoorbeeld het minimumjeugdloon en daar zijn wel meer voorbeelden van. Vakbonden zelf doen denk ik ook te weinig om dat goed voor het voetlicht te brengen.
- Ik heb hier wel vaker geschreven dat de tweedeling in Nederland er niet een is in arm/rijk, blank/zwart, maar een in hoogopgeleid en laagopgeleid. Waarbij hogeropgeleiden steeds minder contact hebben met en solidariteit tonen met lageropgeleiden. Bij vakbonden hoort heel sterk het beeld van oranje hesjes en protestborden. Veel hogeropgeleiden willen daar niet mee geassocieerd worden.
- De mensen die vakbonden het hardst nodig hebben, zijn mensen in flexberoepen en in de laagst betaalde banen. Dat zijn echter vaak ook mensen met een beperkte verbinding met de Nederlandse samenleving en vaak ook een gebrekkige taalkennis. Zij zijn daardoor erg moeilijk te organiseren.
- Ik denk ook dat vakbonden zich iets te veel hebben laten meeslepen in een brede maatschappelijke functie in plaats van een duidelijke focus op het verbeteren van de positie van welzijn en welvaart van werkende Nederlanders.
- De enorme invloed van de anglosaksische cultuur waar vakbonden eigenlijk louter als een negatieve invloed worden weggezet die zo veel mogelijk moet worden verminderd (terwijl in die landen het verschil tussen rijk en arm snel groeit).
Hoe dat tij gekeerd kan worden? Waarschijnlijk niet. Ik zie flexibilisering en uitbuiting van mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt nog verder toenemen, ik zie nog verdere verschuiving van lasten van bedrijven naar burgers met salarisontwikkeling die ver achterblijft bij winstontwikkeling.
Ik zou nu vanzelfsprekend al niet graag iemand zijn die toiletten schoonmaakt in een kantoorgebouw, maar ik vermoed dat zo iemand er in 2030 nog veel slechter voorstaat. We lachten ooit om de Verenigde Staten waar de onderklasse vaak twee of drie banen moest combineren om financieel het hoofd boven water te houden en waar aan de andere kant kinderen van rijke ouders op hun Sweet Sixteen een Porsche cadeau kregen en die met een flinke investering door een topuniversiteit wordt geleid die de poorten openen naar nog meer geld.
In Nederland worden werkgevers nu nog massaal gesubsidieerd uit de belastingpot door een omvangrijk toeslagenstelsel dat moet verhullen dat er geen leefbaar salaris wordt betaald. Die toeslagen gaan er de komende jaren met VVD/D66 in het zadel in mijn ogen aan en dan zouden mensen willen dat er nog een vakbond was om tegenspel te bieden aan de VNO-NCW-partijen.
