De strijd om het bondskanselierschap
Armin Laschet (CDU) en Annalena Baerbock (de Groenen)
Door Judith van de Hulsbeek
Een turbulente week in Duitsland, want daar zijn de kaarten voor de parlementsverkiezingen in september geschud en het ziet ernaar uit dat het - voor het eerst in lange tijd - weer eens echt spannend gaat worden. De partijen die de meeste kans maken in september te winnen - de christendemocraten en de Groenen - presenteerden deze week hun Kanzlerkandidat en -Kandidatin, degene die Angela Merkel mag opvolgen als ze de grootste partij worden.
De christendemocraten van de CDU/CSU kwamen na een pijnlijke interne tweestrijd toch uit bij CDU-voorzitter Armin Laschet. Even leken ze te gaan voor de populaire, maar onberekenbare Beierse deelstaatpremier Söder, maar die had de partijtop te veel tegen zich in het harnas gejaagd. Vandaar dat er na veel gerommel toch de ‘veilige keus’ voor Laschet werd gemaakt. Heel anders ging het eraan toe bij de Groenen. Die kozen na een opvallend geruisloze procedure voor de 40-jarige Annalena Baerbock, een politiek talent, maar wel een zonder bestuurservaring.
Wie wordt de grootste?
Reuring in Duitsland natuurlijk, want zoals het er nu voor staat maken de Groenen serieus kans de grootste partij te worden en dus de bondskanselier te leveren. Kanzerlin Baerbock, een jonge ‘groene’ vrouw aan het roer van Europa’s grootste economie: het zou niet minder dan een kleine revolutie zijn. En al helemaal als de Groenen ervoor kiezen niet met de christendemocraten in zee te gaan, maar het met de liberalen en de sociaaldemocraten van de SPD willen proberen, of - wat een nog grotere koerswijziging zou betekenen - met de SPD en Die Linke.
Wat kunnen we van de twee kandidaten verwachten? In de Duitse pers lees je veel over de tegenstellingen: de oude witte man versus de jonge onervaren vrouw, de veilige weg versus de vernieuwing, de dinosaurus versus het overmoedige kuiken ‘dat nog maar net uit het ei is gekropen’ (woorden van oud-SPD-politicus Oskar Lafontaine, die Baerbocks gooi naar het kanselierschap bekritiseerde), maar voor deze nieuwsbrief is het natuurlijk interessant om te kijken of Duitsland met hen op Europees gebied een andere weg in zal slaan.
Europese samenwerking
Vooropgesteld: zowel Laschet als Baerbock zijn pro-EU. Beiden zien meer Europese samenwerking als enige mogelijkheid om grote vraagstukken als migratie en klimaat en de concurrentiepositie ten opzichte van China en Amerika aan te gaan. De CDU/CSU en de Groenen zijn zelfs allebei voor een Europees leger - toch een opvallend standpunt voor de Groenen, een partij die eens om haar pacifisme bekendstond. Een gevleugelde uitspraak van Laschet: “Europa wordt pas serieus genomen als het met één stem spreekt.”
Het verschil zit ‘m in de aanpak. Waar van Laschet wordt verwacht dat hij veel zal doen om commerciële belangen van Duitsland in bijvoorbeeld China en Rusland te beschermen en daarmee trouw blijft aan Merkels Wandel durch Handel-beleid (verandering door handel), zullen de Groenen vaker de confrontatie kiezen en een standpunt innemen op basis van ideologie. In het Europees Parlement stemden de Groenen bijvoorbeeld voor een boycot van producten gemaakt door dwangarbeid van Oeigoeren uit Xinjiang. En in het verkiezingsprogramma van de Groenen staat heel duidelijk dat ze tegen de gaspijpleiding Nord Stream 2 zijn, ook omdat Poetin daarmee te veel te zeggen krijgt in Europa. De CDU/CSU blijft erbij dat het een ‘puur economisch project is’.
In hoeverre de Groenen aan deze standpunten vast gaan houden, dat zal pas in de coalitie-onderhandelingen na de verkiezingen blijken. Baerbock staat er ook om bekend dat ze uiterst pragmatisch is en bereid compromissen te sluiten. Maar dat er met de Groenen in de regering een ander Duits geluid zal gaan klinken in Brussel, dat durf ik hier wel alvast te voorspellen.